Het (t)rommelt in het zuiden

EINDHOVEN IN DE BAN VAN DE SAMBA

Wie aanstaande zondagmiddag in Eindhoven de grond voelt trillen, moet niet raar opkijken. Dan spelen 280 percussionisten uit heel Nederland zich de blaren op hun vingers tijdens de grote finale van het zevende Festo do Samba, Nederlands grootste sambafestival.

Het aantal sambabands in Nederland kent een onstuimige groei. Een jaar of tien geleden kon je ze op één hand tellen, anno 2006 zijn er meer dan zeventig ‘‘baterias’ actief. Ruim veertig daarvan bevinden zich in Limburg en Brabant. Dat komt doordat er net als in Brazilië carnaval wordt gevierd, maar ook doordat de muzikanten elkaar simpelweg aansteken, vertellen ‘sambistas’ Elsa Hesseling (47) en Ruud Coolen (42).

Verslaafd aan samba
Hesseling is lid van de dertigkoppige Eindhovense groep Os Malandros en het brein achter het Festo do Samba. Ze zegt al dertig jaar ‘verslaafd’ te zijn aan de Braziliaanse percussie en heeft het swingende fenomeen zien groeien. ““Op de eerste editie van het Festo kwamen een paar honderd bezoekers af, nu verwachten we er 80.000. In het begin zag je dat sambabands elkaar als concurrenten zagen. Dit festival heeft dat veranderd. Bands luisteren naar elkaar, wisselen ervaringen uit en sluiten vriendschappen.”

De Maastrichtse Bateria Volle Petaj treedt zondag ook op. In 1991 was het nog een ongeordende groep trommelaars, die het straatcarnaval opsierde. Na een ontmoeting met het ervaren Os Malandros kwam de ommekeer. Ruud Coolen, muzikaal leider van Volle Petaj: ““We werden uitgenodigd voor een repetitie. Daar keken we onze ogen uit en dachten: aha, zo moet dat dus. Daarna hebben we steeds meer ontdekt over de samba en kwamen we erachter hoe we aan Braziliaanse instrumenten konden komen.”

Honderden percussionisten tegelijk
Na een reis naar bakermat Brazilië waren de bandleden helemaal verkocht. “We hebben in Salvador en Rio de Janeiro supergroepen gezien. Honderden percussionisten tegelijk, dat was enorm indrukwekkend.” Het pionieren en succes van Volle Petaj heeft een ware sambamanie teweeggebracht in Maastricht. De stad heeft tegenwoordig tien grote baterias. “Ik hou het niet eens meer bij’, lacht Coolen.

Toch is de stevige percussie niet voor ieders oren geschikt, heeft Coolen gemerkt. “Of je vindt het fantastisch, óf verschrikkelijk.” Hesseling denkt er anders over: “Wij moesten een keer optreden bij een architectengala in het Kurhaus. Toen ik door een kier al die mensen in hun nette pakken zag zitten, dacht ik: dit wordt drie keer niks. Maar nog tijdens het eerste liedje gingen de schoentjes uit en de stropdassen los. Ze hebben zelfs op de tafels gedanst, ongelofelijk!”
(ANP)

Op bezoek bij Segura, Escola de Samba

TROMMELS VEROVEREN HET ZUIDEN

Met een ratelende solo schudt Erwin Ensinck (38) de leden van zijn sambagroep wakker. Het scherpe geluid van zijn leiderstrommel, de repinique, schalt door de aula van een Maastrichts schoolgebouw. Het is tijd om op te letten voor de pakweg veertig percussionisten van zijn sambaband Segura. Even later valt iedereen in en bewegen de grond en de ramen mee met een meeslepend en massaal sambaritme. Stil blijven staan wordt moeilijk.

In de afgelopen tien jaar is het aantal sambabands, of op zijn Braziliaans: baterias, in Nederland enorm toegenomen. Afgaande op de site samba.pagina.nl zijn er een zeventigtal groepen actief, die uit 15 tot 40 muzikanten bestaan. Vooral in de zuidelijke provincies schieten ze als paddestoelen uit de grond. Eindhoven en Maastricht springen eruit: met 6 bands elk zijn ze sterk vertegenwoordigd.

Carnaval
De link met carnaval is dan snel gelegd. Hoeveel bruiloften, braderieën of bedrijfsfeesten er gedurende het jaar ook worden opgeleukt met percussie, de optredens tijdens carnaval vormen de ruggengraat van de meeste Brabantse en Limburgse bands.

Segura is verreweg de meest opvallende verschijning tijdens het Maastrichtse straatcarnaval. Wie de groep voor het eerst tegen het lijf loopt, deinst al snel achteruit. Is het niet vanwege het donderende geweld van de tientallen trommels, dan is het wel om de indrukwekkende verschijning. In tegenstelling tot de bontgekleurde andere baterias, laat Segura zich met haar zwarte pakken het best omschrijven als een futuristisch geklede zwarte strijdmacht. De meest bizarre helmen, vleugels en uitsteeksels sieren de band. Honderden knipperende rode lichtjes op de pakken maken het kijkspel compleet.

'Alsof een leger Orks op je af komt'
“Eerst leken we te zijn weggelopen uit Star Wars, de laatste jaren gaan we qua thema iets meer richting fantasy”, vertel Ensinck. Ik hoor mensen wel eens zeggen dat het lijkt of er een leger Orks op hen af komt, haha.” Maarre, horen bij samba geen halfnaakte danseressen en kleurige verentooien in plaats van zwartleren pakken? “Tja, hier valt carnaval in de winter hè? Dan moet je toch wat dikker aankleden. En we vallen natuurlijk des te meer op met onze pakken.”

Tijdens de repetitie gaat alle communicatie via de schelle aluminium trommel van Ensinck en door middel van handgebaren. Als een van de vrouwelijke spelers te laat invalt op een van de grote surdo-trommels, kijkt hij haar streng aan en gebaart hij dat ze stond te slapen. Zoveel herrie in toom houden is nog niet makkelijk. Maar wel leuk, vertelt de Maastrichtenaar.

Nog nooit in Brazilië
“Als er een optreden op het programma staat, dan begint het in mijn bovenkamer te ratelen. Dan ga ik met de samba naar bed, en word ik ermee wakker. Dan lig ik allerlei ritmes en breaks te bedenken. Het is dan zó’n kick als de muziek klinkt zoals ik die van tevoren bedacht heb.”

Een reis naar samba-bakermat Brazilië is er in het negenjarig bestaan van de band, nog niet van gekomen, bekent de bandleider. “Ja, dat klinkt misschien raar, maar het zit zo: het Braziliaanse carnaval valt altijd precies tegelijk met het onze. En mij krijg je met geen tien paarden uit Maastricht tijdens die dagen.” (AD)